Achtergrond

Trauma of ongeval

Een ongeval is de meest voorkomende oorzaak waarom men een prothese draagt. Bij kinderen komt vaak een of ander voorwerp in het oog bij het spelen of door vuurwerk. Bij volwassenen zijn vaak een auto- of ander ongeluk (bijvoorbeeld bij sport) en vuurwerk de oorzaak.

Soms kan het getroffen, maar leeggelopen oog nog in de oogkas blijven zitten. Daaroverheen komt dan de prothese. De open oogbolwonden, die door een stomp voorwerp veroorzaakt worden, leiden vaker tot verwijdering van het oog dan wonden door een scherp voorwerp.

De arts zal zo lang mogelijk proberen om het getraumatiseerde oog te sparen door de wond(en) te hechten. Bij een blind en getraumatiseerd oog kan ook besloten worden om het blinde, getraumatiseerde oog direct te verwijderen.

Ieder mens kan ook plots een hartaanval krijgen. Maar een infarct kan ook optreden bij andere organen zoals het oog. Een ooginfarct of oogtrombose heeft hetzelfde principe als een ander soort infarct.

Wat is een lui oog?

Men spreekt van een ‘lui oog’ als de gezichtsscherpte van dat oog zonder aantoonbare pathologische afwijkingen en met de juiste brilsterkte niet goed is.  De medische benaming  voor een ‘lui oog’ is: amblyopie.

Een ‘lui oog’ (amblyopie) kan alleen ontstaan in de periode dat het scherp zien nog in ontwikkeling is. Dit is ook de enige periode waarin een ‘lui oog’ nog te behandelen is. Hoe eerder een ‘lui oog’ ontdekt wordt, hoe eerder het behandeld kan worden, hoe groter de kans dat een maximale gezichtsscherpte behaald wordt.

Richtlijn behandeling lui oog

De Nederlandse Vereniging van Orthoptisten (NVvO) heeft een nieuwe richtlijn amblyopiebehandeling (behandeling lui oog) gepresenteerd. Deze richtlijn is gebaseerd op de meest actuele wetenschappelijke onderzoeken. Alle orthoptisten die bij de NVvO zijn aangesloten dienen volgens de nieuwe richtlijn te werken. Het is belangrijk om een lui oog op te sporen en te behandelen. Wanneer deze niet goed behandeld wordt, heeft iemand hier de rest van zijn leven hinder van.

Meer informatie over amblyopie

Aan de hand van de nieuwe richtlijn amblyopiebehandeling zijn er nieuwe informatiefolders geschreven voor ouders en kinderen. Meer informatie over de een lui oog en hoe je de behandeling kun je vinden via deze link op de website van de orthoptisten.

Wanneer een oogprothese?

Een oogprothese kan ook het gevolg zijn van een oogtumor, zoals een oogmelanoom of retinoblastoom, of van een mislukte staaroperatie, of een uitbehandelde aandoening, zoals glaucoom of een oogontsteking.

Glaucoom

Glaucoom is een van de bekendste oogziekten van deze tijd. Patiënten krijgen te maken met blinde vlekken, die ook wel ‘gezichtsvelddefecten’ worden genoemd.

Oorzaak glaucoom

Glaucoom is een gevolg van een te hoge oogdruk. Dit ontstaat doordat het vocht dat het oog aanmaakt (kamerwater) niet goed meer wordt afgevoerd. Kamerwater is nodig om het hoornvlies en de lens te voeden. Maar dit vocht moet het oog ook weer verlaten. Werkt de afvoer (trabekelsysteem) niet optimaal dan raakt deze verstopt. Hierdoor neemt de oogdruk toe met alle gevolgen van dien. De oogzenuw kan namelijk beschadigd raken, waardoor er een storing zit in de verbinding tussen het netvlies en de hersenen. Dit zorgt voor die blinde vlekken die zo kenmerkend zijn voor deze oogziekte. Meer informatie kun je vinden op deze pagina van de Oogvereniging.

Oogmelanoom

Een oogmelanoom is de meest voorkomende kwaadaardige tumor van het oog. Per jaar krijgen ongeveer 150 mensen in Nederland deze aandoening. Oogmelanomen kunnen behandeld worden met diverse bestralingsmethoden. Een oogmelanoom is, zoals de naam al aanduidt, een melanoom in het oog. Een oogmelanoom ontstaat uit de pigmentcellen van de uvea. De uvea is een laag van de oogwand die ligt tussen het netvlies en de harde oogrok (sclera). Over de oorzaak van melanomen in het oog is weinig bekend. De tumor komt heel soms in bepaalde families voor in combinatie met huidmelanomen. Meer medische informatie over een oogmelanoom, bijvoorbeeld over het stellen van de diagnose en over de behandeling, kun je vinden op de volgende pagina.

Op de website van Stichting Melanoom staat uitgebreide informatie over de behandelingen. Wanneer geen bestraling mogelijk is, dan wordt overgegaan tot een oogverwijderingsoperatie. Dat moet gedaan worden door een zogenaamde orbitaspecialist (een in de oogkasproblematiek gespecialiseerde oogarts) vaak werkzaam in een Academisch ziekenhuis. Het Leids Universitair Medisch Centrum is gespecialiseerd in de behandeling van oogmelanomen.

Meer informatie over een oogmelanoom

Tijdens het vijfde Oogcongres in 2020 werd een podcast over het oogemelanoom uitgezonden.  Via een geluidsbestand (podcast)  ging Emiel Cornelissen met dr. Marin Marinkovic, oogarts in gesprek. Oogmelanomen zijn tumoren in het oog die niet altijd klachten geven, maar wel voor problemen kunnen zorgen. Hoe deze ontstaan is (nog) niet bekend, maar ze zijn (gelukkig) wel goed te behandelen. Marina vertelt hoe de verschillende behandelingen werken. Je kunt de podcast beluisteren via de website van het Oogcongres.

Ervaringsdeskundige

Ervaringsdeskundige Alex van der Horst, tandarts, had een oogmelanoom en zijn oog moest met spoed verwijderd worden. In  een video  (kijkduur: 7 minuten) vertelt Alex hoe hij zijn bekwaamheid als tandarts weer zocht en weer als tandarts aan de slag kon gaan na het verwijderen van zijn oog.

Heb je behoefte aan een M(eye) Buddy?

Met een buddy hoef je er niet alleen voor te staan. Mensen die een oogmelanoom hebben kunnen wel wat extra steun gebruiken bij de verwerking daarvan. Dan is het goed om te weten dat er een speciaal buddyproject in het leven is geroepen door de Stichting Melanoom: (M)eye Buddy. Deze buddy’s zijn ervaren lotgenoten die samen werken met de artsen en oncologisch verpleegkundigen van het LUMC Leiden en het Erasmus MC te Rotterdam. Vereniging OOG in OOG heeft samen met de Stichting Melanoom een folder ontwikkeld om lotgenoten te steunen. M(eye) Buddies geven je steun. Deze link verwijst naar de folder. Hierin staat goed omschreven wat de steun precies inhoudt en hoe je die kunt aanvragen.

Retinoblastoom

Meest voorkomende oogtumor bij kinderen

Retinoblastoom is de meest voorkomende tumor in het oog (of beide ogen) bij kinderen. Wanneer de tumor in het oog meer dan de helft van het oog in beslag neemt, zal dit oog verwijderd moeten worden. Kleinere tumoren worden eerst met chemo- en radiotherapie behandeld. Wanneer retinoblastoom in beide ogen voorkomt, wordt chemotherapie en bestraling toegepast. Voor uitgebreide informatie kun je terecht op de website over retinoblastoom.

Amsterdam UMC

Samenvatting proefschrift

In 2018 promoveerde oogarts in opleiding Daphne Mourits op het onderwerp: “Cosmetic outcome and complications of enucleation in retinoblastoma patients”.

De samenvatting van het proefschrift is geconcentreerd op 5 hoofdaspecten, te weten: Functionele complicaties, Tevredenheid van de patiënt, Problemen met het kunstoog. Cosmetiek en Pijn. Je kunt de Nederlandse samenvatting lezen via deze link.

Andere ziektes

Oogverwijderingsoperaties komen ook voor bij andere vormen van kanker. Vaak moet dan ook een deel van het gezicht verwijderd worden en is men cosmetisch aangewezen op een gelaatsprothese.

Retinoblastoom

Meest voorkomende oogtumor bij kinderen

Retinoblastoom is de meest voorkomende tumor in het oog (of beide ogen) bij kinderen. Wanneer de tumor in het oog meer dan de helft van het oog in beslag neemt, zal dit oog verwijderd moeten worden. Kleinere tumoren worden eerst met chemo- en radiotherapie behandeld. Wanneer retinoblastoom in beide ogen voorkomt, wordt chemotherapie en bestraling toegepast. Voor uitgebreide informatie kun je terecht op de website over retinoblastoom.

Wat is een ooginfarct?

Een ooginfarct ontstaat door een afsluiting van een slagader in het oog, meestal veroorzaakt door een bloedpropje. Een ooginfarct komt vooral voor bij mensen met een hoge bloeddruk, diabetes, vernauwingen in de halsslagader of hartklepafwijkingen. Andere risicofactoren zijn: roken en mogelijk ook een hoog cholesterol.

Er zijn twee typen bloedvaten in het oog: slagaders (arteriën) die zuurstofrijk bloed aanvoeren en aders (venen) die zuurstofarm bloed afvoeren. In beide typen bloedvaten kan een afsluiting ontstaan. Raakt een slagader afgesloten, dan noemen we dat een ooginfarct. Een afgesloten ader wordt oogtrombose genoemd. De klachten en oorzaken van beide verschillen.

Een ooginfarct is een term die verschillende aandoeningen kan beschrijven. In het algemeen gaat het om aandoeningen die de bloedstroom door het oog en daarmee geassocieerde structuren ernstig verstoren. Een ooginfarct kan snel tot blindheid in het oog leiden. Ooginfarcten zijn vrijwel allemaal pijnloos.

Artikel ‘Wat is een ooginfarct?’

Oogarts Ike Schouten, werkzaam in Het Oogziekenhuis Rotterdam,  gaf tijdens één van onze Online Oogcontactbijeenkomsten een uitgebreide presentatie over het ooginfarct. De presentatie heeft zij volledig uitgeschreven in een artikel van ons Magazine Oog in Oog. Je kunt hier het artikel lezen en downloaden. 

Oorzaken ooginfarct

Er zijn verschillende oorzaken van een ooginfarct:

  • Een bloedpropje (embolie). Dit is de meest voorkomende oorzaak van een ooginfarct. Het bloedpropje is meestal ontstaan in de halsslagader en soms in het hart, in de meeste gevallen veroorzaakt door aderverkalking.
  • Een vernauwde of afgesloten halsslagader die ervoor zorgt dat er onvoldoende bloed naar het oog stroomt.
  • Een ontsteking van het grote bloedvat aan de zijkant van de schedel. Daardoor zwelt het bloedvat op en raakt de bloeddoorstroming belemmerd.

Symptomen ooginfarct

Een ooginfarct kan de volgende symptomen geven:

  • Het zicht aan één oog verslechtert plotseling. Dit komt omdat (een deel van) het netvlies opeens geen zuurstof meer krijgt en daardoor zijn werk niet meer kan doen. Binnen 6 tot 24 uur sterft dit deel van het netvlies af.
  • Door het zuurstofgebrek kunnen er nieuwe bloedvaatjes ontstaan in het netvlies, maar dit is zeldzaam.Op dit moment is er geen behandeling voor. Het kan helpen om erover te praten bijvoorbeeld met lotgenoten. Neem gerust contact met een van onze  vrijwilligers of medewerkers op. Zij brengen je in contact met lotgenoten.

Meer lezen over ooginfarct

Op de site van het Oogziekenhuis en van oogartsen.nl vind je betrouwbare informatie over het ooginfarct (AION).