We deden navraag bij ocularist Axel Franken van het Haags Kunstogen Laboratorium. “Helaas ken ik geen onderzoek dat aantoont welk percentage van de mensen ook daadwerkelijk een allergie voor een kunststof oogprothese heeft. Vaak wordt het namelijk niet echt onderzocht, maar benoemt de arts dat het om een allergische reactie op de kunststof gaat. Terwijl dit misschien niet in alle gevallen ook daadwerkelijk speelt.” Axel wil wel benadrukken dat hij dit zegt op basis van zijn eigen ervaring. “Ik ben natuurlijk geen wetenschapper of arts.”
Niet te snel conclusies trekken
Er kunnen verschillende redenen zijn waarom iemand bijwerkingen heeft van een kunstof oogprothese. Soms is de oogprothese niet glad genoeg, zit hij te strak of juist te los of zitten er braampjes (oneffenheden) aan. “En soms spelen ook andere factoren mee”, weet Axel. “Als voorbeeld: Wij zien in onze praktijk veel mensen die een oog hebben verloren als gevolg van een oogmelanoom. Vaak zijn deze mensen nog erg ziek van alle behandelingen als ze bij ons komen. Hun oogholte is op dat moment hun zwakke plek. Hierdoor hebben ze last van afscheiding en slijm uit de oogholte. Maar dat wil dan niet persé zeggen dat ze allergisch zijn voor de kunststof. Mijn advies zou zijn om goed met de ocularist en arts te overleggen voordat er een te snelle conclusie wordt getrokken dat het een allergie betreft. Een prutoog kan namelijk ook door omgevingsfactoren komen. Denk bijvoorbeeld aan roken, een droge omgevingslucht, stof, hooikoorts, huisdieren of ander medicijngebruik. Het is belangrijk eerst naar dit soort mogelijke oorzaken te kijken.”
Pus of helder slijm
Maar hoe onderscheid je allergische klachten van een prutoog door omgevingsfactoren? Axel: “Bij een prutoog heb je meestal te maken met gelig of ingedikt slijm. Bij een allergische reactie is er geen etter of pus. Dan komt er helder slijm uit de oogholte. Ook zijn de oogleden vaak rood en vurig en soms ook het slijmvlies erachter.” Is de enige remedie tegen een allergische reactie op PMMA overstappen op een glazen oogprothese? “In het verleden maakten we bij een allergische reactie een achterlaag van goud op de prothese. Maar dat is duur. Tegenwoordig kunnen we de oogprothese langer onder druk en verhitting behandelen. Op die manier kan de reststof, die de irritatie veroorzaakt, worden verkleind (zie kader). En soms helpen druppels. En als dit allemaal geen soelaas biedt, dan adviseren wij inderdaad om over te stappen op een glazen oogprothese. Helaas is er op dit moment nog geen materiaal dat de goede eigenschappen van zowel kunststof als glas heeft. Wie weet zal dit in de toekomst ooit nog eens komen.”
Kader:
PMMA staat voor PolyMethylMethAcrylaat. Je kent het misschien wel als plexiglas, acryl of perspex. Voor medische doeleinden wordt het voor van alles gebruikt, bijvoorbeeld ook voor kunstgebitten. PMMA wordt gemaakt van MMA, MethylMethAcrylaat. MMA is een heldere, kleurloze, ontvlambare vloeistof met een scherpe geur. De verbinding kan gemakkelijk omvormen tot PMMA onder invloed van licht, hitte, zuurstof, ioniserende straling en katalysatoren. De meeste mensen zijn niet allergisch voor het omgevormde PMMA.
Omdat PMMA in de tandheelkunde veel wordt gebruikt, is de meeste kennis over het medisch gebruik van deze stof afkomstig uit de tandheelkunde. Bij tandprothesen mag er hooguit 1 procent van het oorspronkelijke MMA in het eindproduct zitten. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de problemen die sommigen ondervinden met kunststof oogprothesen. Deze mensen zouden dan allergisch zijn voor dat restant MMA dat er na het omvormen (polymerisatie) toch nog in PMMA zit.
