Door Ike Schouten, oogarts
Bloedvoorziening naar het oog
Vanuit het hart wordt bloed rondgepompt, het oog wordt voorzien via een aftakking van de halsslagader. Het oog is een bol met aan de achterkant een kleine opening, via deze opening verlaat de oogzenuw het oog naar het brein, via dezelfde opening komt de arteriële (slagaderlijke; aanvoerende) bloedvoorziening van het netvlies binnen en loopt het veneuze (aderlijke; afvoerende) centrale bloedvat het oog weer uit.
Bloedvaten in het netvlies
Het netvlies (retina) is de binnenbekleding van de oogbol waarin zich de lichtgevoelige cellen bevinden. Als de oogarts druppels heeft gegeven om de pupil wijd te maken kan met licht en een speciale lens het netvlies met de bloedvaten in beeld worden gebracht. De centrale retinale arterie die het oog binnen komt vertakt zich in vier takken die steeds kleiner en kleiner vertakken totdat het zo’n fijn netwerk is dat je het zonder speciale beeldvormingstechnieken niet kunt waarnemen, dit zijn de haarvaatjes (capillairen). Deze haarvaatjes komen weer samen in steeds groter wordende vaten die samen komen in de centrale ader die het oog via dezelfde opening weer verlaat .
Ooginfarct = infarct van het netvlies
De afsluiting van een retinale arterie noemen we een arteriële occlusie of een ooginfarct, dit is te vergelijken met een hartinfarct of herseninfarct. Het kan voorkomen in de centrale arterie die het oog binnen komt of in een van de aftakkingen. Alle vaatjes die stroomafwaarts van het afgesloten vat zitten krijgen geen bloed meer, waardoor het netvliesweefsel op die plek geen zuurstof meer krijgt. De retinale circulatie voorziet het binnenste deel van het netvlies met zuurstof, als dit niet gebeurt zwelt het netvlies en ziet het er daardoor wittig uit (afbeelding 4). Op de OCT-scan van het netvlies kunnen de netvliesafwijkingen ook duidelijk worden waargenomen.
Symptomen
Als het netvlies geen zuurstof meer krijgt veroorzaakt dit een pijnloze acute visusdaling. Bij een infarct van de centrale retinale arterie is de visus vaak zo laag dat de patiënt alleen nog maar licht kan zien, of bijvoorbeeld zwaaien of het opsteken van vingers op korte afstand. Als het om een retinale arterie tak occlusie gaat wordt een donkere vlek gezien. Het netvlies kan niet lang zonder zuurstof en na 4 uur is er reeds onomkeerbare schade. De occlusie herstelt zich meestal spontaan weer, dan zien de vaten er weer normaal uit, maar is de onherstelbare schade aan het netvlies al ontstaan. Bij ongeveer 20% van de mensen komt er weer wat zicht terug in de eerste drie dagen, daarna herstelt het zicht niet meer.
Oorzaken van een ooginfarct
Een centrale arteriële occlusie ontstaat door een embolus, een klontje met cholesterol, kalk of bloedplaatjes, dit komt meestal van atherosclerose (aderverkalking) van de halsslagader of vanuit het hart maar kan eigenlijk vanuit het hele aanvoerende traject komen. Bij een ooginfarct wordt de patiënt daarom doorgestuurd naar de TIA-poli, de internist of cardioloog voor verder onderzoek. Belangrijke riscofactoren zijn hoge bloeddruk, diabetes (suikerziekte), roken, verhoogd cholesterol en hartritmestoornissen. In sommige gevallen ligt een vaatontsteking ten grondslag aan het infarct, hiervoor wordt bloedonderzoek gedaan. Blijkt dit het geval te zijn dan wordt behandeld met steroïden om verdere problemen, ook voor het andere oog te voorkomen.
Behandeling
In de eerste paar uur na het infarct kan er met bijvoorbeeld massage van de oogbol door de oogarts geprobeerd worden om de doorbloedig te verbeteren, dit heeft echter meestal geen effect. Omdat er verder geen effectieve behandelingen zijn, is een ooginfarct dus een zeer dramatische en ingrijpende aandoening. Het medische traject na de diagnose richt zich vooral op het vinden van onderliggende oorzaken en het aanpakken van risicofactoren om in de toekomst andere cardiovasculaire problemen te voorkomen. Voor begeleiding bij aanpassing aan de nieuwe visuele situatie en verwerking en acceptatie kan psychologische begeleiding nodig zijn.
Bijkomende oogproblemen
Bij een klein percentage van de mensen met een centrale arterie occlusie gaat het beschadigde netvlies stofjes aanmaken die nieuwe vaatvorming stimuleren. Ondanks het feit dat dit goed klinkt, groeien deze vaatjes helaas niet op de plek waar ze nodig zijn. De vaatjes kunnen op de iris en bij het afvoersysteem van het inwendige oogwater groeien en de afvoer van het inwendige oogvocht belemmeren, hierdoor ontstaat een hele hoge oogdruk, dit heet neovasculairglaucoom en moet behandeld worden met laser en injecties om een pijnlijk blind oog te voorkomen.
Andere soorten bloedvatafsluitingen in het oog
In het netvlies kan ook een veneuze occlusie optreden, hierbij is de afsluiting dus in de afvoerende vaten, de aderen, het bloed kan het oog wel in maar niet meer goed uitstromen, dit wordt ook wel een oogtrombose genoemd (CRVO of BRVO). Verder kan er ook nog een infarct van de kleine vaatjes van de oogzenuw plaatsvinden, hierdoor kan dan de informatie die vanuit het netvlies via de oogzenuw naar het brein gaat niet meer goed doorgegeven worden (AION). Op oogziekenhuis.nl en oogartsen.nl staat hierover meer uitleg.
